یک کارشناس حوزه آب گفت: فعالیت‌های احیای دریاچه ارومیه اگرچه با شور و هیجان خوبی آغاز شد و سعی بر این بود با یک مدرنیته پیش برود اما عملا اهداف را تحت تأثیر قرار نداد و به اهداف نرسیدیم.

 

محمد ابراهیم رئیسی در گفتگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، درباره اوضاع دریاچه ارومیه و طرح احیای آن اظهار داشت: واقعیت اینکه اتفاقاتی که در جهان رخ می‌ دهد، روی اکوسیستم‌ های مختلف تاثیر دارد، بخشی از این اتفاقات انسان‌ساز و بخشی نیز مربوط به انسان‌ها نیست. دریاچه ارومیه را طبیعت ایجاد کرده و طبیعتاً اگر چارچوب‌های تعادل طبیعی حفظ نشود دچار مشکل می‌شود، مثلا تالاب از یک جریان ورودی و یا خروجی مثل تبخیر تشکیل شده برای درک اوضاع دریاچه باید بدانیم تغذیه و تبخیر در آن به چه صورت است، ابتدا باید این موضوعات شناسایی شود. 

 

وی افزود: طبیعت که همواره خودش کار می‌ کرد و انسانی هم متناسب با طبیعت و اکوسیستم کار می‌ کرد، مشکلی برای دریاچه ایجاد نکرده بود، قبلاً دریاچه اورمیه از منابع زیرزمینی آب تغذیه می‌کرد و غیر از آب سطحی، رادیان آب زیرزمینی سمت دریاچه بوده است و طبیعتاً آب زیرزمینی سبب تغذیه دریاچه می‌شد. بر این اساس، کشاورز نیز متناسب با طبیعت و شرایط فرهنگی حاکم آن زمان اقدام به کشت انگور می‌ کرد، یعنی هم معیشت کشاورز و هم حیات دریاچه حفظ می‌ شد، بعد از انقلاب مسئله‌ ای برای دریاچه ایجاد شد، یعنی رادیان آب زیرزمینی به سمت چاه‌ ها تغییر کرد، بنابراین در آب‌ های زیرزمینی دستکاری شد و آب‌ های سطحی هم به انحای مختلف منحرف و به دریاچه جاری نشدند.

 

این کارشناس حوزه آب تصریح کرد: ما برای طرح احیاء، دو رویه در پیش گرفتیم، یکی تأمین آبی که تبخیر می‌ شد، یعنی آب شیرین را وارد دریا کنیم و اجازه دهیم تبدیل به آب شور شود، بنابراین این رویه را به شکل یک نیاز دیدیم، پس جلوی سدها را گرفتیم و طرح‌ های احیای دریاچه ارومیه را در دستور کار قرار دادیم. دیگر اینکه انتقال آب از تونل زاب را در دستور کار قرار دادیم. در تأمین آب سطحی جلوی برخی پروژه‌ ها را گرفتیم و آب سطحی را به دریاچه رساندیم، احجام این آب نسبت به آنچه برای حفظ دریاچه ارومیه نیاز بود، نسبتاً کوچک بود. در مورد آب زیرزمینی هم اظهارات مختلفی مطرح شد، یکی اینکه طرح نکاشت اجرا شود، اما در کل تأثیری که از این طرح‌ ها می‌ بینیم اینکه اصولاً فعالیت‌ های احیای دریاچه ارومیه اگرچه با شور و هیجان خوبی آغاز شد و سعی بر این بود با یک مدرنیته پیش برود، اما عملاً اهداف را تحت تأثیر قرار نداد و به اهداف نرسیدیم. 

 

وی گفت: اکنون اتفاقاتی که در مورد خشک شدن و بالا آمدن آب دریاچه ارومیه رخ می‌ دهد، بیشتر تحت تأثیر طبیعت است، زمانی که بارندگی زیاد می‌ شود، ورودی افزایش، و زمانی که بارندگی کم می‌ شود، خشکسالی زیاد، و سطح آب دریاچه کم می‌ شود. در هر حال با جمیع جهات، بنده اعتقادی ندارم برنامه‌ های احیای دریاچه ارومیه بر اساس هزینه‌ هایی که انجام شدند، مؤثر بوده است.

 

رئیسی با بیان اینکه احیای دریاچه ارومیه بیشتر تحت تأثیر اتفاقات طبیعی سالانه بوده و طرح‌ های احیا تأثیری بر بهبود اوضاع آن نداشته‌ اند، تأکید کرد: نبود آب در دریاچه ارومیه موجب بحران‌ های زیادی، از جمله طوفان نمک گرد و غبار ناشی حاوی منابع معدنی مختلف در منطقه خواهد شد و از گرد و غبار محلی و مشکلات برای هواپیماها تا تأثیرات منفی روی سیستم انتقال برق خواهد داشت.

 

وی با ابراز امیدواری از اینکه هم‌ افزایی و اقدمات مربوط به احیا منجر به بهبود اوضاع دریاچه ارومیه شود، گفت: در هر حال ما تجربۀ چندانی در این حوزه نداشته‌ ایم، طرح احیا، شروع خوبی بود، اما به جایی نرسید، مثلاً مدیریت مشارکت و توسعۀ آبیاری تحت فشار مطرح شد، اما اینکه آیا مسئله حل شد؟ قطعاً خیر.

 

این کارشناس حوزه آب خاطرنشان کرد: مطالعات در این حوزه ضعف اساسی داشتند، روی ارزش‌ گذاری و آثار زیست‌ محیطی کار نشده بود. این مباحث می‌ توانند کمک کنند، ببینم اگر قرار است دریاچه را نگه داریم، حد بهینه دریاچه چقدر است. آیا بنا داریم به همان سطوح قبلی نگه داریم و یا اینکه حدی را در نظر بگیریم که متناسب با آن پیش ببریم؟ این موضوع خیلی در طراحی سیستم‌ هایی که برای احیای دریاچه در نظر گرفته بودیم، تأثیر داشت. نکتۀ بعدی اینکه، اولویت‌ بندی راهکارها نیز تأثیر داشتند. هر راهکاری که اثربخشی بیشتری داشت، باید در اولویت قرار می‌ گرفت که به نظر می‌ آید این اتفاق نیفتاده است.

 

وی گفت: بعید نیست که دریاچه روزی خشک شود، هرچند راهکارهایی داریم که این اتفاق نیفتد و آن اینکه ورودی‌ ها از تبخیر، بیشتر شوند، اگر بخواهیم ارزیابی کنیم، تأثیر طرح احیای دریاچه ارومیه خیلی کمتر از طرح احیایی بوده که خداوند در نظر گرفته است. بعبارت دیگر، طرح احیای دریاچه ارومیه به اهداف خود نرسید و به موفقیت دست پیدا نکرد.

Tweet